Mustafa Kemal Atatürk’ün Aliağa’yı ziyaretinin 77′inci yılı anıldı. Atatürkçü Düşünce Derneği Aliağa Şubesi’ni tarafından yapılan program Atatürk İlköğretim Okulunun Fevzi Paşa Caddesine bakan kapısının önünde (Atatürk’ün ziyaret ettiği dönemde adı Bergama Şosesi olan bölgede) yapıldı. Düzenlenen etkinliğe Aliağa Belediye Başkanı Turgut Oğuz, Belediye Başkan Yardımcısı Uğur Eren, belediye meclis üyeleri, emekli öğretmenler, Atatürk’ün Aliağa ziyaretine tanıklık eden kişiler, Yazar Cevat Yıldırım ve çok sayıda yurttaş katıldı.
Atatürk’ün Aliağa ziyareti
Etkinlikte o günün tanıklarından, belge ve arşivlerinden anlatan Mali Müşavir Selim Erkmen, 15 Nisan1934 tarihli Yeni Asır Gazetesi, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938 Prof. Dr. Utkan Kocatürk, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Aliağa Cumhuriyet Dönemi Kitabı Cevat Yıldırım, Aliağa Ticaret Odası Yayınları 2009 sayfa 91, Münir Garip’in 27 Kasım 2000 tarihinde anlattıkları, Mehmet Eroğlu’nun anlatımı, Feride Özsoy (Uçan) anlatımı, 15 Nisan 1934 Tarihli Anadolu gazetesi, 14 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi kaynaklarından bulunan Mustafa Kemal’in 13 Nisan 1934 sabahı İzmir’den hareketle Menemen-Aliağa-Bergama-Dikili ve Ayvalık ziyaretleri hakkında edinilen bilgileri aktardı.
O günleri yaşayanlar
Selim Erkmen, yaşanan o günleri şöyle aktardı;“13 Nisan 1934 sabahı saat 8.00 de İzmir’den hareket eden Mustafa Kemal ve beraberindekiler İzmir Valisi Kazım Paşa ile Belediye Reisi Doktor Behçet Salih ve Balıkesir Mebusu Hacım Beyler tarafından uğurlanmışlardı. O zamanlar Kamyonlar Menemen Gediz Nehrinden sal ile geçiyorlardı. Mustafa Kemal aracıyla Menemen’den geçerken zorluk yaşadı. Sal ile Gediz Nehrini karşıdan karşıya geçen Mustafa Kemal derhal Gediz nehri üzerine bir köprü yapılması talimatını verdi. Reisicumhur Menemen’de ve Bergama’da olduğu kadar güzergâhta köyler halkı tarafından da sevinçle karşılanmıştır. Aliağa o yıllarda Aliağa Çiftliği adında 1935 yılı nüfus kayıtlarına göre 1435 nüfuslu bir köydür. Mustafa Kemal’i Aliağa girişinde bugün eski garaj diye bilinen yerde Aliağa halkı büyük bir coşku ile karşılar. Burada Aliağalılarla sohbet eden Mustafa Kemal daha sonra beraberindekilerle birlikte şimdiki Atatürk İlköğretim Okulu’nu Fevzi Paşa Caddesi yönündeki -o zamanki Bergama şosesi- kapıda Öğretmen Naciye Hanım ve öğrenciler tarafından karşılanır. Burada öğretmen ve öğrenciler ile uzun uzun konuşur. Karşılamada bulunan öğrencilerden bazıları Sami Tunca, Münir Garip, Mehmet Eroğlu, Muzaffer Örnek, Safter Efganlıoğlu, Feride Özsoy (Uçan), Nazmiye Dolgun, Hatice Oktay, Memnune Dönmez, Sait Kaya (Dr.Cantaş Şiri’nin Dedesi), Mehmet Ay (Terzi Mehmet), İrfan Öneren, Arif Ertuğrul, Arziye Güral, Hakkı Güner ve Azize Öğe’dir. Daha sonra iskeleye doğru hareket ederler. Burada Lazın Gazino (şimdiki Can Restoran) ile Kaptan Restoran arasında durur. Burada 5–6 kadın ile o anda orada bulunan 6–7 balıkçı ve Münir Garip’te vardır. Buradaki konuşmaları kuru manuple (telgraf) ile Ankara’ya bildirir. O dönemde Aliağa’da Posta Müdürü Mustafa Efendi (Acar), postacı ise Sami Tunca’nın babası Arif Efendi (Tunca)dır. Burada kısaca kendisini dinleyenlere Cumhuriyet devrimlerini ve daha yapılması gerekenleri anlatır Mustafa Kemal.”
Atatürk Aliağa’da devrimleri anlattı
Selim Erkmen’in ardından söz alan ‘Aliağa Cumhuriyet Dönemi’ kitabının yazarı Cevat Yıldırım, o döneme ait hafızalarında kalanları ve kaynaklardan edindikleri bilgileri aktardı. Yıldırım ”Atatürk saat 10.00 sıralarında Fevzipaşa Caddesi’nden geçtiğini tahmin ediyoruz. Çünkü 13 Nisan günü saat 11.00 de Bergama’ya varmıştır. O yüzden Aliağa’dan saat 10.00 sularında geçtiğini tahmin ediyoruz. Benim Aliağalılardan öğrendiğim kadarıyla yanında bulunanlar Atatürk’ün Aliağa’yı ziyaretinde, yanında Fahrettin Altay ve Fevzi Paşa var deniliyor, fakat Fevzi Paşa başka bir araçla geldiğini öğreniyoruz. Fevzi Paşa’nın yerine ordu müfettişi İzzettin Çalışlar bulunuyor. Atatürk’ün İzzettin Çalışlar’la beraber gelmesinin nedeni ise İtalya Lideri Mussolini’nin şımarıklığına karşı Orduyu teftiş etmek, ders vermek ve aynı zamanda devrimlerin halka ne kadar mal olduğunu görmek içindir. Halk kendilerini büyük bir coşku ile karşılamıştır.” dedi
Muzaffer Örnek; “Atatürk’ü gördüm”
Atatürk’ün Aliağa’dan geçtiği gün orada bulunan Aliağalılar O günleri anlatırken gözyaşlarını tutamadılar. O günleri gören Eğitim Enstitüsü mezunu öğretmen Muzaffer Örnek, Atatürk’ü görme şanslarının olduğundan dolayı mutlu olduğunu ifade ederken, sanki hala o günü yaşıyor gibiydi. Muzaffer Örnek Atatürk’ü gördüğü anı şöyle anlattı; “Ben o zaman 5–6 yaşlarındaydım. O’nu görür görmez sıra olan öğrencilerin arasından geçip kafamı çıkardım ve Atatürk’ü gördüm. O anı hiç unutmuyorum” dedi.
